Lembremos que as denominadas pasivas concrétanse fundamentalmente no pago dos subsidios aos parados. As políticas activas refírense sobre todo aos cursos de formación para os parados e a intermediación no mercado laboral (cruzar ofertas e demandas).
 
A denominación activa ou pasiva xa vai cargada dunha perspectiva despectiva para as segundas. A mensaxe implícita é que o subsidiado é pasivo e non se esforza o suficiente para atopar emprego. Esta idea atopámola a miúdo nos debates e declaracións, nos tertulianos e, agora, en varios programas electorais, de forma ás veces case explícita.
 
Por exemplo, cando se fala de programas de rendas mínimas, pero engadindo como condición para percibilas que o beneficiario participe en cursos e actividades destas denominadas políticas activas de emprego. Ou, máis sangentamente, cando Cidadáns ofrece un "Complemento Salarial Anual Garantido que complemente os ingresos laborais dos fogares e do que se beneficiarán aqueles traballadores con salarios máis baixos e empregos máis precarios". Para os parados "combínanse tres medidas: formación, axudas na procura de emprego, e subsidios á contratación".
 
O modelo debuxado é aterrador. Vén dicir: promocionaremos o emprego de ínfima calidade, subsidiando ao empresario para que contrate e compensando con fondos públicos a miseria de salarios que non permiten saír da pobreza. E o parado que busque traballo se quere algunha axuda. Como a culpa é súa, axudarémoslle a formarse e buscar un deses miserables empregos que subsidiamos.
 
Non pode aceptarse ningunha das posicións que estas propostas evidencian. Dedicar fondos públicos escasos para favorecer empregos de calidade decrecente supón seguir apostando polo agravamento da desigualdade e pola deterioración da produtividade, supón apostar por un modelo económico de baixa cualificación, por un futuro negro para o noso modelo de ¿crecemento?.
 
O modelo asistencial segue baseándose nas persoas que logran entrar no mercado de traballo. Pero nin iso garante saír da pobreza nin pode tolerarse o abandono ao que se somete a quen non conseguen eses empregos.
 
A gran maioría dos parados ten formación máis que suficiente para participar activa e eficientemente no mercado de traballo e busca desesperadamente un posto de traballo. As máis das veces, acepta empregos precarios moi por baixo da súa capacitación profesional. Non é formación nin axuda na procura o que necesita. O que precisa é que exista realmente demanda de forza de traballo que absorba a eses millóns de persoas sen esperanza nin horizonte.
 
Esas políticas activas de emprego obríganlles a ir de curso en curso, a miúdo inútiles para o seu perfil, mero trámite burocrático para ir cumprindo coas esixencias que se marcan para ese parado presuntamente pasivo. Un gasto de dubidosa eficacia, unha burocracia ineficiente, unha fonte (Madrid, Andalucía…) de corruptelas, un tranquilizante de conciencias… Pero bastante inútil desde a perspectiva do emprego.
 
A auténtica política activa de emprego é aquela que, a través do investimento intelixente, xera novos postos de traballo, abre sectores de futuro, dinamiza a demanda de traballadores.
 
Mentres non cambie ese panorama xeral, poñer o acento nas políticas presuntamente activas e na culpabilización do parado é unha falacia inadmisible.
 
Por suposto, iso non obsta para apoiar a formación permanente e a adaptación profesional ao longo da vida. O labor de intermediación pode conseguirse facilmente por mecanismos informáticos en rede. A formación e o asesoramento deben centrarse en sectores polos que realmente apostemos para un modelo produtivo para o século XXI e nos colectivos de especial necesidade.
 
A modo de exemplo. Consideremos que as eleccións xerais son un proceso de selección de diversos candidatos a un posto de traballo como é o de presidente de Goberno. Pois ben, hai que ensinar que a unha entrevista de traballo debe acudirse puntualmente e de forma persoal. Non se lle ocorra enviar no seu lugar a unha amiga, como fai o señor Rajoy. O candidato ao posto de traballo que tal fixese quedaría automaticamente excluído por calquera reclutador simplemente sensato.
 
Por iso, non se trata de suprimir as denominadas políticas activas de emprego. Pero si denunciar a mentalidade que criminaliza ao parado así como o seu carácter máis burocrático que eficaz.