No último programa de Jesús Cintora produciuse un debate sobre o dereito a unha pensión pública entre unha Catedrática de economía aplicada, de corte progresista, e un xornalista económico de corte liberal. Creo que foi exemplificador do problema existente en como se produce realmente o debate económico en xeral.
 
O xornalista liberal defendía, cunha serie de argumentos matemático-económicos que as pensións públicas non serían viables a medio ou longo prazo. Por contra a catedrática explicaba que a cousa non funciona así, que non existe tal determinación económica do futuro, e que os dereitos se manteñen ou se conseguen se se loita por eles, que a existencia de dereitos é unha cuestión política. Tentaba amargamente explicar aos cidadáns que estaban preto que non se pode enfocar así, que os informes a tan longo prazo non son válidos, e que os dereitos, para facerse realidade, non dependen dos informes económicos, senón da loita dos cidadáns e da vontade política.
 
Estou totalmente de acordo con esta señora.
 
O discurso económico capitalista acaba sendo, en gran medida, unha forma de furtar ás persoas a súa lexitimidade para pedir dereitos, a esixir xustiza. Para iso, algúns lobbies e partidos e os grandes poderes económicos utilizan previsións teóricas enfundadas en traxes matemáticos, pero profundamente condicionadas ideoloxicamente, que sempre dirán que o recoñecemento de dereitos efectivos, ou as limitacións aos señoríos propietarios ou privilexiados (como o privilexio de monedaxe concedido aos bancos), ou a protección de valores xurídicos que non sexan o dominio individual incondicionado sobre os bens (como a regulación de protección do medio ambiente), provocarán un colapso económico por un gasto insustentable para empresas, investidores ou Estado. Afirmarán, como mínimo, que estas políticas provocarán que os propietarios deixen de permitir que se usen as súas propiedades de capital e as leven porque non obteñen un rendemento adecuado.
 
En realidade, estas previsións teóricas son sistematicamente vergoñosas. Algunhas, foron desenmascaradas por outros economistas, como sucedeu co informe Reinhart-Rogoff, do que os seus autores acabaron dicindo que houbo un erro na folla de cálculo, nese infame traballo que serviu de espada á destrución dos dereitos de millóns de persoas.
 
No caso das pensións os informes defectuosos ou pouco rigorosos sucedéronse durante décadas desde os lobbies bancarios. As previsións destes informes incumpríanse unha e outra vez, pero cada pouco publicábanse novas previsións para convencer á xente de que non podían esixir o seu dereito constitucional a unha pensión pública, que era inviable. Con esta táctica machacona, o sentido común foise pervertendo ata que finalmente este goberno, que se dedicou a regalar o colectivo aos poderes económicos que o financian, atreveuse a dar o paso nun momento de shock e, escudándose nun destes informes, asestou un duro golpe ao dereito á xubilación de millóns de persoas.
 
O que me sorprende é que, ao impoñerse unha visión economicista, naide fala de que as pensións públicas adecuadas son un deber dos poderes públicos imposto polo artigo 50 da Constitución “Os poderes públicos garantirán, mediante pensións adecuadas e periodicamente actualizadas, a suficiencia económica aos cidadáns durante a terceira idade”. Sorprende ver a eses políticos que insultaron aos concelleiros dos partidos do cambio porque xuraron ou prometeron a Constitución afirmando a súa intención de revisala (cousa que está prevista na Constitución, e por tanto non é contrario a ela), atacar tan alegremente os seus deberes impostos pola Constitución e advertir constantemente a todos os españois de que non van cumprir esas obrigacións.
 
Xa dixen que considero moi importante democratizar as declaracións institucionais(i), máis aínda se temos en conta que constitúen a maioría da información que facilitan os medios. Pero no caso das pensións raia o delituoso. É unha aberración e debería ser un delito que políticos de partidos que dependen do financiamento bancario e van e veñen (polas portas xiratorias) dos postos directivos dos partidos aos postos directivos desas empresas políticas bancarias (os bancos son entidades de xestión de poderes políticos como señoríos privados, non deberían ser considerados empresas), utilicen os seus cargos públicos para facer declaracións institucionais nas que chantaxean aos cidadáns para que contraten produtos privados vitalicios desas empresas políticas bancarias, ameazándoos con que eles garántenlles que non van cumprir os seus deberes respecto diso, e van deixar sen valor o seu dereito a un sistema público de pensións suficiente previsto no artigo 50 da Constitución Española.
 
Un exemplo moi claro de como se trata por estes poderes económicos de condicionar ou negar os dereitos a través de supostas previsións económicas que os converte en imposible está nos dereitos laborais e en xeral todos os dereitos sociais (ou chamados sociais, mellor dito), que desde a visión hexemónica, considéranse como dereitos condicionados a que a situación económica permita ou non financiar a súa efectividade. A realidade é que non é así. Todos temos a experiencia de como as empresas menten sobre as súas previsións para xustificar despedimentos máis baratos, isto é algo parecido a maior escala.
 
Ao final fúrtase aos cidadáns a posibilidade de construír ou reivindicar os seus dereitos. Por iso estas previsións ideoloxizadas preséntanse como probas incuestionables, para facer crer o lema do neoliberalismo de non hai alternativas.
 
Pero o problema non é que se menta nos informes, o problema é que aceptamos non falar de dereitos como dereitos senón como mercadorías ou prestacións económicas. Ninguén di: imos a anular a xustiza porque custa moi cara, ou haberá sistema xudicial tan só se a situación o permíte. Non. Ninguén di, como a protección da liberdade de expresión é moi cara, ou o dereito a unha nacionalidade é moi caro, tan só os protexeremos e os recoñeceremos cando haxa dispoñibilidade orzamentaria. Non se trata disto. Os dereitos non se debaten economicamente, ao redor de supostas dispoñibilidades de diñeiro, senón que se debaten ao redor da xustiza e á dignidade humana que desenvolven. Este é quizá o maior éxito do neoliberalismo.
 
A maioría das reivindicacións dos economistas capitalistas teñen que ver coa regulación. Creo que, desde o punto de vista xurídico, o sistema capitalista é un sistema centrado en impoñer e facer absoluto un modelo de regulación patrimonial con natureza similar aos antigos privilexios. Estou convencido de que necesitamos unha visión xurídica máis elaborada e crítica do capitalismo que esas das que dispoñemos. Unha visión que obrigue a falar de dereitos, dignidade e xustiza cando falemos de pensións, de traballo, de servizos públicos, de bens comunais, etc… Mientras que un debate sobre pensións se base a cálculos económicos en lugar de reivindicacións de dereitos e das condicións de dignidade dunha vida digna de ser vivida, non estaremos a construír discurso ao redor das pensións como un dereito senón como un produto mercantil, unha mercadoría.
 
(i)Ver artigo Por outra axenda setting: democratizar a comunicación institucional contra o absolutismo do déficit
 
http://dhidalgoblog.com/por-otra-agenda-setting-democratizar-la-informacion-publica-contra-el-absolutismo-hipocrita-del-deficit
 
Diego Hidalgo Kaosenlared