Parece tamén que o problema do déficit e a débeda pública débese ás nóminas que hai que pagar aos empregados públicos. Certo é que nalgunhas ocasións, os medios de comunicación fanse eco de comportamentos non desexables na contratación de empregados públicos, pero isto non ten porqué estigmatizar o bo traballo que realizan a inmensa maioría dos traballadores públicos. Coa crise económica, eles tamén viron empeoradas as súas condicións laborais e algúns seguen sufrindo mensualmente recortes nas súas nóminas. Mesmo nalgúns casos tiveron que soportar despedimentos por expedientes de regulación de emprego.
 
Se realizamos unha comparación desde 1981 e tomamos este exercicio como ano base, o salario medio dos empregados públicos en España incrementáronse en 161 puntos ata chegar a 2014, mentres que o nivel de prezos, baseado no Índice de Prezos ao Consumo (IPC), incrementouse en máis de 327 puntos durante o mesmo período. Isto supón unha perda de poder adquisitivo medio para os empregados públicos de 166 puntos respecto da subida do IPC. O anterior é consecuencia, entre outras cuestións, da supresión –finalmente temporal- dunha paga extra, recortes nas remuneracións e conxelacións salariais.
 
A función pública conta cun excelente persoal de profesionais e estes comentarios, de xeito evidente, infundados, de que sobran empregados públicos caen cando se analizan, de maneira obxectiva, os datos. Este é precisamente o obxectivo deste artigo, tentar aclarar desde unha perspectiva técnica se realmente hai un exceso, como algúns se afanan en sinalar, de empregados públicos e se o gasto no capítulo I dos orzamentos é un dos  culpables do déficit e a débeda pública en España.
 
EVOLUCIÓN RECENTE
 
Durante a crise económica que sufriu o noso país os recortes laborais tamén chegaron ao emprego público. Ata entón pensábase que unha vez conseguido un emprego no sector público, este era para sempre e que moi mal se tiñan que dar as cousas para perder o posto de traballo na administración ou nunha empresa pública. Pois ben, en economía a realidade supera, como case sempre á ficción.
 
Tomando os datos ao 1 de xaneiro de 2014 publicados polo Ministerio de Facenda e Administracións Públicas, compróbase unha redución de case 135.000 empregados públicos respecto de 2012, o que se traduce que durante este bienio produciuse un descenso do 5% do persoal das administracións públicas. Polo tanto, a máxima tan estendida de que o emprego público é algo para toda a vida pasou nunca mellor devandito, “a mellor vida”. Durante moitos anos a taxa de reposición do emprego público situouse no 10%, isto significa que de dez xubilacións só se podía cubrir unha. Posteriormente esta taxa pasou ao 50%, pero a diminución na calidade e cantidade na prestación de servizos públicos fíxose patente e todos sufrimos esta situación.
 
Os maiores recortes no emprego público durante esta etapa producíronse na administración local; por certo, o nivel máis próximo ao cidadán e o que presta boa parte dos servizos básicos, que reduciron o seu persoal en torno ao 6,1%, seguida das Comunidades Autónomas (-4,9%) e, en menor medida da Administración Xeral do Estado (-3,9%). Este último dato era esperable, pois cada vez máis o peso deste nivel de goberno é menor. De feito, en 2014 había xa máis empregados públicos na administración local (concellos e deputacións) que no Estado.
 
En 2013, o 22,1% dos empregados públicos eran da Administración Xeral do Estado, un 50,7% das CCAA, un 21,3% da administración local e un 5,8% das Universidades. Con todo, a súa composición é moi diferente por niveis de goberno. Así, na Administración Xeral do Estado o 79% son funcionarios e o 19,2% persoal laboral, quedando un exiguo 1,7% para outro tipo de persoal.
 
A nivel de CCAA a porcentaxe de funcionarios é tamén elevado (69,5%), o mesmo que o persoal laboral (10,8%), pero sorprende a importancia (19,7%) doutro tipo de persoal. A nivel local, as porcentaxes de persoal funcionario e laboral son practicamente o mesmo, quedando nun 4,6% o doutro persoal. Polo tanto, a composición do emprego público resulta moi dispar por tipo de administración, comprobándose unha maior utilización doutras formas de contratación na administración autonómica.
 
Por CC.AA. tamén se obtén un resultado moi diferente en relación ao número de empregados públicos totais por habitante. Así, Estremadura (8,1), Aragón e Castela e León (6,6) son as tres autonomías cunha maior importancia do emprego público. A situación contraria obsérvase en Baleares (4,9), Comunidade Valenciana (4,5) e, sobre todo, en Cataluña (4,1). Galicia sitúase nun nivel intermedio (5,5).
 
EMPREGO PÚBLICO, DÉFICIT E DÉBEDA
 
A pregunta a teor das cifras baralladas é inmediata. As CCAA que teñen máis empregados públicos son responsables do crecente déficit e débeda? Para poder contestar correctamente é necesario calcular o cociente de empregados públicos autonómicos por habitante. Neste caso, de novo, Estremadura (4,2), Navarra (3,6) e Castela e León (3,4) son as que teñen un maior peso do emprego público. Ademais, dáse a circunstancia de que o Navarra, debido ao réxime foral, este resultado era o esperable. A Comunidade Valenciana e Madrid (2,3) e Cataluña (2,2) son as tres CCAA cun menor peso deste indicador. Galicia volve situar nunha posición intermedia con 3,2.
 
Polo tanto, non parece que o emprego público sexa o responsable do déficit e a débeda pública autonómica, xa que precisamente, a Comunidade Valenciana e Cataluña, que quizais sexan os exemplos máis claros desta grave problemática, son dúas das CCAA con menor importancia do emprego público autonómico. Polo tanto, a máxima da responsabilidade de comportamentos ineficientes das CCAA en materia de contratación como responsable do déficit e a débeda autonómica non parece moi plausible.
 
Agora ben ¿Que sucede na administración municipal? Salvo o caso de Estremadura, onde o indicador se dispara a 2,3 respecto da poboación da Comunidade Autónoma, no resto sitúase entre o 1,5 de Castela-A Mancha, Canarias e Andalucía e o 0,8 de Murcia, 0,7 da Rioxa e o 0,64 de Navarra. En Galicia, o indicador supera lixeiramente a unidade e, de novo, situámonos nunha posición intermedia. Finalmente, polo que respecta ás empresas públicas a cifra rolda os 145.000 empregados, cun forte retroceso nos últimos anos.
 
Un segundo indicador para medir o peso do emprego público sería o do número de habitantes por empregado público. Realizando neste caso unha comparación internacional compróbase como, en 2008, a porcentaxe de empregados públicos respecto da poboación era do 5,5%, moi por baixo de países como Finlandia (10,6%), Suecia (12,4%) ou Bélxica (8,0%), onde ten unha maior presencia o Estado de Benestar. De feito, o noso indicador é practicamente o mesmo que en Alemaña e inferior ao de Italia (5,8%), Francia (8,0%) ou Holanda (6,1%). Polo tanto, non se pode dicir que España sexa “un país de funcionarios”.
 
O mesmo se pode sinalar a partir do número de habitantes por cada empregado público. O noso país (18,1) está moi lonxe de Bélxica (12,5), Finlandia (9,3) ou Suecia (8,1), onde se observa un peso maior do emprego público. Neste ránking España sería o cuarto país da Unión Europea con menor número de empregados públicos por cidadán. Só Austria, Portugal e Italia teñen un valor máis acentuado deste cociente. De novo, queda descartada esa idea de exceso de empregados públicos en España.
 
Finalmente, obsérvase como en países cunha maior renda per cápita,existe unha maior importancia do emprego público, este sería o caso novamente de Bélxica, Finlandia ou Suecia, a diferenza doutros, por exemplo, Romanía, Eslovaquia ou a República Checa onde o número de habitantes por cada empregado público oscila entre os 107 e 135.
 
Ademais, as críticas co papel do sector público sobre o emprego, adoitan sinalar, de forma continuada, a ineficiencia da actuación pública. O problema para defender esta argumentación é que non hai estudos rigorosos que permitan comprobar a existencia desta suposta ineficiencia. Así mesmo, tamén se adoita obviar que, ademais da oferta de traballo que supón a actividade pública, o gasto público non salarial tamén inflúen nos salarios e no nivel de emprego do resto da economía.
 
Só o 26% do gasto das Administracións Públicas se destina ao pago das remuneracións dos seus empregados; o 48% ten como obxectivo sufragar subvencións, transferencias en especie, correntes, de capital, consumos intermedios e outras prestacións e o 18% destínase á formación bruta de capital. Así, o gasto público non salarial tradúcese en compras por parte das Administracións Públicas, que crean demanda de traballadores do sector privado, de transferencias como pensións, cobertura por desemprego ou asistencia social e de subvencións a empresas e individuos que finalmente se converten en demanda ao sector privado.
 
Polo tanto e como recomendación técnica, é necesario evitar argumentacións tan confusas e tan pouco defendibles como “a excesiva” carga sobre as contas públicas das remuneracións dos empregados públicos e a súa “suposta” repercusión sobre o déficit e a débeda pública. A partir da análise realizada non parece que España sexa “un país de funcionarios” nin que “haxa un exceso de empregados públicos”.
 
Por suposto, claro que se pode mellorar a produtividade dos empregados públicos. Idéntico argumento se pode sinalar para aqueles que traballan no sector privado. Pero dicir que hai que suprimir emprego público son palabras maiores Imaxínanse ir a un hospital público e que non haxa persoal para atenderlo? Supoño que tamén quererán os mellores profesores para os seus fillos e ter un bo sistema xudicial e contar con servizos públicos como seguridade cidadá ou atención social e á dependencia. Pois ben, todos estes son algúns  exemplos para contar co debido persoal de empregados públicos. Estamos dispostos a recortar en persoal nestes servizos públicos?
 
Para terminar un aviso para navegantes. Naqueles países onde máis se veu apostando polo estado de benestar, defendeuse o emprego público, mesmo durante a crise económica.
 
Ler a nova en La Región