“Calculouse que entre o 85% e o 90% desa riqueza pertence a menos de 10 millóns de persoas —apenas o 0,014% da poboación mundial—, e unha terceira parte como mínimo pertence ás 100.000 familias máis ricas do mundo, cada unha delas posúe un patrimonio neto de 30 millóns de dólares como mínimo”, segundo o Estudo final sobre os fluxos financeiros ilícitos da ONU.
 
Son entón os máis enriquecidos os que se aproveitan da redución de ingresos fiscais por fraude, o que perpetúa e empeora as desigualdades. Parece lóxico que os máis ricos, que se aproveitan dos beneficios das súas empresas, terían que contribuír cunha redistribución a favor dos máis pobres a través do imposto sobre os beneficios destas empresas. Con todo, a plusvalía xerada pola explotación da forza laboral se evapora en territorios paradisíacos para a oligarquía que goberna e lexisla.
 
Trátase dun roubo organizado a gran escala –ilexítimo e non conforme a calquera idea de desenvolvemento humano– dunha riqueza que pertence a aqueles e aquelas que a crearon co seu traballo, e que debería financiar os servizos públicos. De feito, o imposto sobre os beneficios, así non redistribuído para o ben común porque escapa ao fisco, permite ao capitalista optimizar a plusvalía obtida do traballo tentando, ilegalmente ou non, privatizar a súa totalidade.
 
A fraude obstaculiza o desenvolvemento
 
A fraude e a evasión fiscal, que son practicados polas multinacionais axudadas por grandes sociedades de auditoría, sobre todo (os famosos big four: Deloitte Touche Tohmatsu, Ernst & Young, KPMG e Price Waterhouse Coopers), son unha verdadeira calamidade que entorpece o avance dun desenvolvemento real para as poboacións empobrecidas por estas políticas.
 
Esta hemorraxia de capitais impide a construción de hospitais e o emprego de médicos con salarios dignos; o equipamento de escolas á altura do reto acompañado dunha contratación de profesores para reducir o número de alumnos por clase; a implantación de redes de subministración de auga potable, etc. Para o período 2008-2012, Global Financial Integrity estima que en 31 países en desenvolvemento as saídas de fondos ilícitos foron superiores aos gastos públicos de saúde, e que en 35 países en desenvolvemento foron superiores aos gastos públicos de ensino.
 
No seu informe Illicit Financial Flows from Developing Countries: 2004-2013, a mesma organización constata que os países cualificados de en “desenvolvemento” e as economías emerxentes perderon 7,8 billóns de dólares nos fluxos financeiros ilícitos desde 2004 ata 2013, con saídas ilícitas cada vez máis importantes, aumentando unha media dun 6,5% ao ano, case dúas veces máis rápido que o PIB mundial.
 
Crecemento das desigualdades
 
Tantas necesidades evidentes e, con todo, indispensables para o avance dun verdadeiro desenvolvemento abandónanse en favor dunha clase oligárquica que non para de enriquecerse. O Programa das Nacións Unidas para o Desenvolvemento (PNUD) indicou que o 8% da poboación mundial máis rica recibe a metade da totalidade dos ingresos, mentres que a outra metade repártese entre o 92% restante. A riqueza concentrada en mans do 1% máis rico ascendeu ao 48% da riqueza mundial en 2014 fronte ao 44% en 2010. Durante os últimos 20 anos, as desigualdades dos ingresos aumentaron nos países en desenvolvemento.
 
A fraude fiscal merece un pouco de seriedade, e sobre todo unha xustiza que sancione aos culpables. Niso vai o desenvolvemento de países empobrecidos polo “sistema débeda”. No seu informe, o experto independente sobre a débeda da ONU, Juan Pablo Bohoslavsky, insiste na necesidade de combater os fluxos financeiros considerados ilícitos, que “contribúen á acumulación dunha débeda insustentable, porque a falta de ingresos públicos pode forzar aos gobernos para acudir aos préstamos exteriores”.
 
No canto de endebedarse para facer fronte a esta hemorraxia de capitais que constitúe a fraude fiscal, devanditos fluxos ilícitos privan aos Estados de recursos que poderían financiar actividades indispensables para a eliminación da pobreza e para a consecución de dereitos económicos, sociais, culturais, civís e políticos.
 
Ao termo deste informe, unha resolución sobre a evasión fiscal e a necesidade de devolver os activos malversados aos países cualificados de en “desenvolvemento” foi adoptada a nivel do Consello dos Dereitos Humanos da ONU. O 24 de marzo de 2016, ningún Estado europeo votou a favor. Bélxica, Francia, Alemaña, Países Baixos, Suíza, Reino Unido, Portugal, Albania, Eslovenia, Letonia, Xeorxia, a República de Corea, a Ex-República iugoslava de Macedonia, México e Panamá abstivéronse.
 
(*) Artigo publicado en francés en Politis.fr. Traducido do francés por Sylia Amrarene e revisado por Fátima Martín. Recollido de Canarias Semanal.
 
Jérôme Duval  é membro do CADTM, Comité para a abolición das débedas ilexítimas (www.cadtm.org) e da PACD, a Plataforma de Auditoría Cidadá da Débeda no Estado español (http://auditoriaciudadana.net/). É autor xunto con Fátima Martín do libro Construción europea ao servizo dos mercados financeiros, Icaria editorial 2016 e é tamén coautor do libro A Débeda ou a vida, (Icaria, 2011), libro colectivo coordinado por Damien Millet e Eric Toussaint, que recibiu o Premio ao libro político na Feira do libro político en Lieja, Bélxica, en 2011.